Are There Traces of a Finno-Ugric Substratum in Proto-Slavic?
Ključne besede:
izposojenke, jezikovni stiki, praslovanščina, substrat, uralski vplivPovzetek
Avtor obravnava vprašanje morebitnih uralskih izposojenk v praslovanščini, izhajajoč iz domneve, da so Praslovani v svoji pradomovini (ki je bila verjetno v vzhodni Evropi) živeli v soseščini z neznanimi ugrofinskimi plemeni. Naposled ugotavlja, da se praslovanske izposojenke uralskega (ugrofinskega) izvora niso nanašale le na rastline (npr. hrast, kresilno gobo) in naravno okolje (npr. psl. *kǫpa f. 'z drevjem poraščena vzpetina na močvirnatem svetu'), pač pa tudi na osnovne socialne termine (npr. psl. *čьlověkъ m. 'človek, moški, hlapec'; *mǫ̑žь m. 'mož, moški'). Praslovansko-ugrofinski stiki so morali biti nadvse intenzivni, saj so Praslovani iz uralskega vira prevzeli tudi nekatere glagole (npr. psl. *kǫpati 'kopati se', psl. *ličiti 'šteti, računati').
Literatura
Andrzej Bańkowski, 2000: Słownik etymologiczny języka polskiego. Tom I–II. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo PWN.
Leszek Bednarczuk, 1976: Zapożyczenia ugrofińskie w językach bałtosłowiańskich. Acta Baltico-Slavica 9. 39–64.
Leszek Bednarczuk, 1993: Języki Wielkiego Księstwa Litewskiego na tle porównawczym. Wilno: Uniwersytet Polski w Wilnie.
Leszek Bednarczuk, 1999: Stosunki językowe na ziemiach Wielkiego Księstwa Litewskiego. Kraków: Oficyna Wydawnicza EDUKACJA.
France Bezlaj, 1976: Etimološki slovar slovenskega jezika. Vol. I. Ljubljana: SAZU.
Václav Blažek, 1999: Numerals. Comparative-Etymological Analyses of Numeral Systems and Their Implications. Brno: Masarykova Univerzita v Brně.
Václav Blažek, 2002: A Baltic key to the etymology of Germanic *aikō‘oak’. Baltistica 37/1. 23–24.
Wiesław Boryś, 2005: Etymologiczny słownik języka polskiego. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Aleksander Brückner, 1985: Słownik etymologiczny języka polskiego. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Björn Collinder, 1977: Fenno-Ugric Vocabulary. An Etymological Dictionary of the Uralic Languages. Hamburg: Helmut Buske Verlag.
Rick Derksen, 2008: Etymological Dictionary of the Slavic Inherited Lexicon. Leiden, Boston: Brill.
Aaron Dolgopolsky, 2008: Nostratic Dictionary. Cambridge: McDonald Institute for Archaeological Research. URL: http://www.dspace.cam.ac.uk/handle/1810/196512.
Adolf Erhart (ed.), 1997, 1998, 2002: Etymologický slovník jazyka staroslověnského. Fasc. VII. Praha 1997; Fasc. VIII. Praha 1998; Fasc. XI. Praha 2002: Československá akademie věd. Ústav slavistiky.
Eva Havlová (ed.), 1994: Etymologický slovník jazyka staroslověnského. Fasc. III. Praha: Československá akademie věd. Ústav slavistiky.
László Honti, 1982: Geschichte des obugrischen Vokalismus der ersten Silbe. Budapest: Akadémiai Kiadó.
László Honti, 1993: Die Grundzahlwörter der uralischen Sprachen. Budapest: Akadémiai Kiadó.
Erkki Itkonen, Aulis J. Joki, 1979: Suomen kielen etymologinen sanakirija. Vol. IV. Helsinki: Suomalais-ugrilainen seura.
Hermann Jacobsohn, 1922: Arier und Ugrofinnen. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht.
Elwira Kaczyńska, 2016: Two Indo-European Verbal Roots *leĝ- and *sleĝ- in the Light of Old and New Lexical Data. The Journal of Indo-European Studies 44/1–2. 147–168.
Petri Kallio, 2015: The Language Contact Situation in Prehistoric Northeastern Europe. The Linguistic Roots of Europe: Origin and Development of European Languages. Eds. R. Mailhammer, T. Vennemann, B. Anette Olsen. Copenhagen: Museum Tusculanum Press. 77–102.
Petri Kallio, 2017: The Indo-Europeans and the Non-Indo-Europeans in Prehistoric Northern Europe. Language and Prehistory of the Indo-European Peoples: A Cross- Disciplinary Perspective. Eds. A. Hyllested, B. Nielsen Whitehead, T. Olander, B. Anette Olsen. Copenhagen: Museum Tusculanum Press. 187–203.
Éva Korenchy, 1972: Iranische Lehnwörter in der obugrischen Sprachen. Budapest: Akadémiai Kiadó.
Alexander Lubotsky, 2001: The Indo-Iranian Substratum. Early Contacts between Uralic and Indo-European: Linguistic and Archaeological Considerations. Papers Presented at an International Symposium held at the Tvärminne Research Station of the University of Helsinki 8-10 January, 1999. Eds. C. Carpelan, A. Parpola, P. Koskikallio. Helsinki 2001: Suomalais-Ugrilainen Seura. 301–317.
Václav Machek, 1968: Etymologický slovník jazyka českého. Praha: Academia.
Witold Mańczak, 2017: Polski słownik etymologiczny. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.
Wladimir Napoľskich, 2002: Zu den ältesten Beziehungen zwischen Finno-Ugriern und zentraleuropäischen Indogermanen. Finno-Ugrians and Indo-Europeans: lin¬guistic and literary contacts. Proceedings of the Symposium at the University of Groningen, November 22–24, 2001. Eds. R. Blokland, C. Hasselblatt. Maastricht: Shaker Publishing. 265–271.
Vladimir Orel, 1998: Albanian Etymological Dictionary. Leiden, Boston, Köln: Brill.
Vladimir Orel, 2011: Russian Etymological Dictionary. Vol. I–IV. Calgary: Octavia & Company Press.
Maks Pleteršnik, 2006: Slovensko-nemški slovar. Vol. I–II. Ur. M. Furlan. Ljubljana: Založba ZRC.
Julius Pokorny, 1959: Indogermanisches etymologisches Wörterbuch. Bern, München: Francke Verlag.
Václav Polák, 1964: Les éléments finno-ougriens en slave. Orbis 13/2. 568–588.
Károly Rédei, 1986: Uralisches etymologisches Wörterbuch. Budapest: Akadémiai Kiadó.
Jan Michał Rozwadowski, 1913: Kilka uwag do przedhistorycznych stosunków wschodniej Europy i praojczyzny indoeuropejskiej na podstawie nazw wód. Rocznik Slawistyczny 6. 39–58.
Jan Michał Rozwadowski, 1961: Wybór pism. Tom II. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Franciszek Sławski, 1953–1956, 1958–1965, 1970–1974: Słownik etymologiczny języka polskiego. Tom I. Kraków 1953–1956; Tom II. Kraków 1958–1965; Tom IV. Kraków 1970–1974: Towarzystwo Przyjaciół Języka Polskiego.
Franciszek Sławski (ed.), 1976, 1981, 2001: Słownik prasłowiański. Tom II. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk 1976; Tom IV. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk, Łódź 1981; Tom VIII. Wrocław, Warszawa, Kraków 2001: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wydawnictwo PAN.
Wojciech Smoczyński, 2007: Słownik etymologiczny języka litewskiego. Wilno: Uniwersytet Wileński.
Marko Snoj, 1997: Slovenski etimološki slovar. Ljubljana: Založba Mladinska Knjiga.
Terence Wade, 2002: Russian Etymological Dictionary. London: Bristol Classical Press.
Elias Wessen, 1997: Våra ord. Kortfattad etymologisk ordbok. Stockholm: Norstedts Akademiska Förlag.
Zigmas Zinkevičius, 1992: A Polish-Yatvingian Vocabulary? Linguistic and Oriental Studies from Poznań 1. 99–133.
Владислав Маркович Иллич-Свитыч, 1967: Материалы к сравнительному словарю ностратических языков. Этимология 1965. Материалы и исследования по индоевропейским языкам. Ред. О. Н. Трубачев. Москва: Издательство “Наука”.
[Vladislav Markovič Illič-Svityč, 1967: Materialy k sravnitel’nomu slovarju nostra¬tičeskih jazykov. Ètimologija 1965. Materialy i issledovanija po indoevropejskim jazykam. Red. O. N. Trubačev. Moskva: Izdatel’stvo “Nauka”.]
Владислав Маркович Иллич-Свитыч, 1971: Опыт сравнения ностратических языков. T. I. Москва: Издательство “Наука”.
[Vladislav Markovič Illič-Svityč, 1971: Opyt sravnenija nostratičeskih jazykov. T. I. Moskva: Izdatel’stvo “Nauka”.]
Владислав Маркович Иллич-Свитыч, 1976: Опыт сравнения ностратических языков. T. II. Москва: Издательство “Наука”.
[Vladislav Markovič Illič-Svityč, 1976: Opyt sravnenija nostratičeskih jazykov. T. II. Moskva: Izdatel’stvo “Nauka”.]
Василий Ильич Лыткин, Евгений Семенович Гуляев, 1970: Краткий этимологический словарь коми языка. Москва: Издательство “Наука”.
[Vasilij Il’ič Lytkin, Evgenij Semenovič Guljaev, 1970: Kratkij ètimologičeskij slovar’ komi jazyka. Moskva: Izdatel’stvo “Nauka”.]
Владимир Николаевич Топоров, Олег Николаевич Трубачев, 1962: Лингвистический анализ гидронимов Верхнего Поднепровья. Москва: Издательство Академии наук СССР.
[Vladimir Nikolaevič Toporov, Oleg Nikolaevič Trubačev, 1962: Lingvističeskij analiz gidronimov Verhnego Podneprov’ja. Moskva: Izdatel’stvo Akademii nauk SSSR.]
Олег Николаевич Трубачев (ed.), 1977, 1978, 1980, 1985, 1988, 1994: Этимологический словарь славянских языков. Праславянский лексический фонд. Том IV. Москва 1977; Том V. Москва 1978; Том VII. Москва 1980; Том XII. Москва 1985; Том XV. Москва 1988; Том XX. Москва 1994: Издательство “Наука”.
[Oleg Nikolaevič Trubačev (ed.), 1977, 1978, 1980, 1985, 1988, 1994: Ètimologičeskij slovar’ slavjanskih jazykov. Praslavjanskij leksičeskij fond. Tom IV. Moskva 1977; Tom V. Moskva 1978; Tom VII. Moskva 1980; Tom XII. Moskva 1985; Tom XV. Moskva 1988; Tom XX. Moskva 1994: Izdatel’stvo “Nauka”.]
Кнут-Олоф Фальк, 1958: Славянское название дуба. Scando-Slavica 4. 265–285.
[Knut-Olof Fal’k, 1958: Slavjanskoe nazvanie duba. Scando-Slavica 4. 265–285.]
Макс Фасмер [= Max Vasmer], 1986–1987: Этимологический словарь русского языка. T. I–IV. Москва: “Прогрес”.
[Maks Fasmer [= Max Vasmer], 1986–1987: Ètimologičeskij slovar’ russkogo jazyka. T. I–IV. Moskva: “Progres”.]
Павел Яковлевич Черных, 1999: Историко-этимологический словарь современного русского языка. T. I–II. Москва: Издательство “Русский язык”.
[Pavel Jakovlevič Černyh, 1999: Istoriko-ètimologičeskij slovar’ sovremennogo ru¬sskogo jazyka. T. I–II. Moskva: Izdatel’stvo “Russkij jazyk”.]
Джой Иосифовна Эдельман, 2011: Этимологический словарь иранских языков. T. IV. Москва: Издательская Фирма «Восточная Литература».
[Džoj Iosifovna Edel’man, 2011: Ètimologičeskij slovar’ iranskih jazykov. T. IV. Moskva: Izdatel’skaja Firma «Vostočnaja Literatura».]
Prenosi
Objavljeno
Kako citirati
Številka
Rubrike
Licenca
Slavistična revija (http://www.srl.si) is distributed under
Creative Commons, attribution 4.0 international.
Slavistična revija publishes fully open access journals, which means that all articles are available on the internet to all users immediately upon publication. Non-commercial use and distribution in any medium is permitted, provided the author and the journal are properly credited.
