Are There Traces of a Finno-Ugric Substratum in Proto-Slavic?

Avtorji

  • Krzysztof Tomasz Witczak Uniwersytet Łódzki / Univerza v Lodžu

Ključne besede:

izposojenke, jezikovni stiki, praslovanščina, substrat, uralski vpliv

Povzetek

Avtor obravnava vprašanje morebitnih uralskih izposojenk v praslovanščini, izhajajoč iz domneve, da so Praslovani v svoji pradomovini (ki je bila verjetno v vzhodni Evropi) živeli v soseščini z neznanimi ugrofinskimi plemeni. Naposled ugotavlja, da se praslovanske izposo­jenke uralskega (ugrofinskega) izvora niso nanašale le na rastline (npr. hrast, kresilno gobo) in naravno okolje (npr. psl. *kǫpa f. 'z drevjem poraščena vzpetina na močvirnatem svetu'), pač pa tudi na osnovne socialne termine (npr. psl. *čьlověkъ m. 'človek, moški, hlapec'; *mǫ̑žь m. 'mož, moški'). Praslovansko-ugrofinski stiki so morali biti nadvse intenzivni, saj so Praslovani iz uralskega vira prevzeli tudi nekatere glagole (npr. psl. *kǫpati 'kopati se', psl. *ličiti 'šteti, računati').

Biografija avtorja

Krzysztof Tomasz Witczak, Uniwersytet Łódzki / Univerza v Lodžu

Department of Classical Philology, Professor

Literatura

Andrzej Bańkowski, 2000: Słownik etymologiczny języka polskiego. Tom I–II. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo PWN.

Leszek Bednarczuk, 1976: Zapożyczenia ugrofińskie w językach bałtosłowiańskich. Acta Baltico-Slavica 9. 39–64.

Leszek Bednarczuk, 1993: Języki Wielkiego Księstwa Litewskiego na tle porównawczym. Wilno: Uniwersytet Polski w Wilnie.

Leszek Bednarczuk, 1999: Stosunki językowe na ziemiach Wielkiego Księstwa Litewskiego. Kraków: Oficyna Wydawnicza EDUKACJA.

France Bezlaj, 1976: Etimološki slovar slovenskega jezika. Vol. I. Ljubljana: SAZU.

Václav Blažek, 1999: Numerals. Comparative-Etymological Analyses of Numeral Systems and Their Implications. Brno: Masarykova Univerzita v Brně.

Václav Blažek, 2002: A Baltic key to the etymology of Germanic *aikō‘oak’. Baltistica 37/1. 23–24.

Wiesław Boryś, 2005: Etymologiczny słownik języka polskiego. Kraków: Wydawnictwo Literackie.

Aleksander Brückner, 1985: Słownik etymologiczny języka polskiego. Warszawa: Wiedza Powszechna.

Björn Collinder, 1977: Fenno-Ugric Vocabulary. An Etymological Dictionary of the Uralic Languages. Hamburg: Helmut Buske Verlag.

Rick Derksen, 2008: Etymological Dictionary of the Slavic Inherited Lexicon. Leiden, Boston: Brill.

Aaron Dolgopolsky, 2008: Nostratic Dictionary. Cambridge: McDonald Institute for Archaeological Research. URL: http://www.dspace.cam.ac.uk/handle/1810/196512.

Adolf Erhart (ed.), 1997, 1998, 2002: Etymologický slovník jazyka staroslověnského. Fasc. VII. Praha 1997; Fasc. VIII. Praha 1998; Fasc. XI. Praha 2002: Československá akademie věd. Ústav slavistiky.

Eva Havlová (ed.), 1994: Etymologický slovník jazyka staroslověnského. Fasc. III. Praha: Československá akademie věd. Ústav slavistiky.

László Honti, 1982: Geschichte des obugrischen Vokalismus der ersten Silbe. Budapest: Akadémiai Kiadó.

László Honti, 1993: Die Grundzahlwörter der uralischen Sprachen. Budapest: Akadémiai Kiadó.

Erkki Itkonen, Aulis J. Joki, 1979: Suomen kielen etymologinen sanakirija. Vol. IV. Helsinki: Suomalais-ugrilainen seura.

Hermann Jacobsohn, 1922: Arier und Ugrofinnen. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht.

Elwira Kaczyńska, 2016: Two Indo-European Verbal Roots *leĝ- and *sleĝ- in the Light of Old and New Lexical Data. The Journal of Indo-European Studies 44/1–2. 147–168.

Petri Kallio, 2015: The Language Contact Situation in Prehistoric Northeastern Europe. The Linguistic Roots of Europe: Origin and Development of European Languages. Eds. R. Mailhammer, T. Vennemann, B. Anette Olsen. Copenhagen: Museum Tusculanum Press. 77–102.

Petri Kallio, 2017: The Indo-Europeans and the Non-Indo-Europeans in Prehistoric Northern Europe. Language and Prehistory of the Indo-European Peoples: A Cross- Disciplinary Perspective. Eds. A. Hyllested, B. Nielsen Whitehead, T. Olander, B. Anette Olsen. Copenhagen: Museum Tusculanum Press. 187–203.

Éva Korenchy, 1972: Iranische Lehnwörter in der obugrischen Sprachen. Budapest: Akadémiai Kiadó.

Alexander Lubotsky, 2001: The Indo-Iranian Substratum. Early Contacts between Uralic and Indo-European: Linguistic and Archaeological Considerations. Papers Presented at an International Symposium held at the Tvärminne Research Station of the University of Helsinki 8-10 January, 1999. Eds. C. Carpelan, A. Parpola, P. Koskikallio. Helsinki 2001: Suomalais-Ugrilainen Seura. 301–317.

Václav Machek, 1968: Etymologický slovník jazyka českého. Praha: Academia.

Witold Mańczak, 2017: Polski słownik etymologiczny. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.

Wladimir Napoľskich, 2002: Zu den ältesten Beziehungen zwischen Finno-Ugriern und zentraleuropäischen Indogermanen. Finno-Ugrians and Indo-Europeans: lin¬guistic and literary contacts. Proceedings of the Symposium at the University of Groningen, November 22–24, 2001. Eds. R. Blokland, C. Hasselblatt. Maastricht: Shaker Publishing. 265–271.

Vladimir Orel, 1998: Albanian Etymological Dictionary. Leiden, Boston, Köln: Brill.

Vladimir Orel, 2011: Russian Etymological Dictionary. Vol. I–IV. Calgary: Octavia & Company Press.

Maks Pleteršnik, 2006: Slovensko-nemški slovar. Vol. I–II. Ur. M. Furlan. Ljubljana: Založba ZRC.

Julius Pokorny, 1959: Indogermanisches etymologisches Wörterbuch. Bern, München: Francke Verlag.

Václav Polák, 1964: Les éléments finno-ougriens en slave. Orbis 13/2. 568–588.

Károly Rédei, 1986: Uralisches etymologisches Wörterbuch. Budapest: Akadémiai Kiadó.

Jan Michał Rozwadowski, 1913: Kilka uwag do przedhistorycznych stosunków wschodniej Europy i praojczyzny indoeuropejskiej na podstawie nazw wód. Rocznik Slawistyczny 6. 39–58.

Jan Michał Rozwadowski, 1961: Wybór pism. Tom II. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Franciszek Sławski, 1953–1956, 1958–1965, 1970–1974: Słownik etymologiczny języka polskiego. Tom I. Kraków 1953–1956; Tom II. Kraków 1958–1965; Tom IV. Kraków 1970–1974: Towarzystwo Przyjaciół Języka Polskiego.

Franciszek Sławski (ed.), 1976, 1981, 2001: Słownik prasłowiański. Tom II. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk 1976; Tom IV. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk, Łódź 1981; Tom VIII. Wrocław, Warszawa, Kraków 2001: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wydawnictwo PAN.

Wojciech Smoczyński, 2007: Słownik etymologiczny języka litewskiego. Wilno: Uniwersytet Wileński.

Marko Snoj, 1997: Slovenski etimološki slovar. Ljubljana: Založba Mladinska Knjiga.

Terence Wade, 2002: Russian Etymological Dictionary. London: Bristol Classical Press.

Elias Wessen, 1997: Våra ord. Kortfattad etymologisk ordbok. Stockholm: Norstedts Akademiska Förlag.

Zigmas Zinkevičius, 1992: A Polish-Yatvingian Vocabulary? Linguistic and Oriental Studies from Poznań 1. 99–133.

Владислав Маркович Иллич-Свитыч, 1967: Материалы к сравнительному словарю ностратических языков. Этимология 1965. Материалы и исследования по индоевропейским языкам. Ред. О. Н. Трубачев. Москва: Издательство “Наука”.

[Vladislav Markovič Illič-Svityč, 1967: Materialy k sravnitel’nomu slovarju nostra¬tičeskih jazykov. Ètimologija 1965. Materialy i issledovanija po indoevropejskim jazykam. Red. O. N. Trubačev. Moskva: Izdatel’stvo “Nauka”.]

Владислав Маркович Иллич-Свитыч, 1971: Опыт сравнения ностратических языков. T. I. Москва: Издательство “Наука”.

[Vladislav Markovič Illič-Svityč, 1971: Opyt sravnenija nostratičeskih jazykov. T. I. Moskva: Izdatel’stvo “Nauka”.]

Владислав Маркович Иллич-Свитыч, 1976: Опыт сравнения ностратических языков. T. II. Москва: Издательство “Наука”.

[Vladislav Markovič Illič-Svityč, 1976: Opyt sravnenija nostratičeskih jazykov. T. II. Moskva: Izdatel’stvo “Nauka”.]

Василий Ильич Лыткин, Евгений Семенович Гуляев, 1970: Краткий этимологический словарь коми языка. Москва: Издательство “Наука”.

[Vasilij Il’ič Lytkin, Evgenij Semenovič Guljaev, 1970: Kratkij ètimologičeskij slovar’ komi jazyka. Moskva: Izdatel’stvo “Nauka”.]

Владимир Николаевич Топоров, Олег Николаевич Трубачев, 1962: Лингвистический анализ гидронимов Верхнего Поднепровья. Москва: Издательство Академии наук СССР.

[Vladimir Nikolaevič Toporov, Oleg Nikolaevič Trubačev, 1962: Lingvističeskij analiz gidronimov Verhnego Podneprov’ja. Moskva: Izdatel’stvo Akademii nauk SSSR.]

Олег Николаевич Трубачев (ed.), 1977, 1978, 1980, 1985, 1988, 1994: Этимологический словарь славянских языков. Праславянский лексический фонд. Том IV. Москва 1977; Том V. Москва 1978; Том VII. Москва 1980; Том XII. Москва 1985; Том XV. Москва 1988; Том XX. Москва 1994: Издательство “Наука”.

[Oleg Nikolaevič Trubačev (ed.), 1977, 1978, 1980, 1985, 1988, 1994: Ètimologičeskij slovar’ slavjanskih jazykov. Praslavjanskij leksičeskij fond. Tom IV. Moskva 1977; Tom V. Moskva 1978; Tom VII. Moskva 1980; Tom XII. Moskva 1985; Tom XV. Moskva 1988; Tom XX. Moskva 1994: Izdatel’stvo “Nauka”.]

Кнут-Олоф Фальк, 1958: Славянское название дуба. Scando-Slavica 4. 265–285.

[Knut-Olof Fal’k, 1958: Slavjanskoe nazvanie duba. Scando-Slavica 4. 265–285.]

Макс Фасмер [= Max Vasmer], 1986–1987: Этимологический словарь русского языка. T. I–IV. Москва: “Прогрес”.

[Maks Fasmer [= Max Vasmer], 1986–1987: Ètimologičeskij slovar’ russkogo jazyka. T. I–IV. Moskva: “Progres”.]

Павел Яковлевич Черных, 1999: Историко-этимологический словарь современного русского языка. T. I–II. Москва: Издательство “Русский язык”.

[Pavel Jakovlevič Černyh, 1999: Istoriko-ètimologičeskij slovar’ sovremennogo ru¬sskogo jazyka. T. I–II. Moskva: Izdatel’stvo “Russkij jazyk”.]

Джой Иосифовна Эдельман, 2011: Этимологический словарь иранских языков. T. IV. Москва: Издательская Фирма «Восточная Литература».

[Džoj Iosifovna Edel’man, 2011: Ètimologičeskij slovar’ iranskih jazykov. T. IV. Moskva: Izdatel’skaja Firma «Vostočnaja Literatura».]

Objavljeno

2020-03-06

Kako citirati

Witczak, K. T. (2020) „Are There Traces of a Finno-Ugric Substratum in Proto-Slavic?“, Slavistična revija, 68(1), str. 73–89. Dostopno na: https://srl.si/ojs/srl/article/view/2020-1-1-5 (Pridobljeno: 7 oktober 2024).

Številka

Rubrike

RAZPRAVE