Poezja Wisławy Szymborskiej w interpretacji ukraińskich twórców
DOI:
https://doi.org/10.57589/srl.v71i1.4046Ključne besede:
przekład, grafika, Wisława Szymborska, nagroda Nobla, język polski, język ukraińskiPovzetek
Artykuł przedstawia analizę tłumaczenia wierszy Wisławy Szymborskiej na język ukraiński i ich wizualną interpretację. Opiera się na dwujęzycznym polsko-ukraińskim tomie Może to wszystko / Може, це все (Lwów-Kraków 2010, Olszanica 2011), wydanym w 2011 roku przez Wydawnictwo Bosz w tłumaczeniu Andrija Sawencia. Ilustracje wykonali Romana Romanyszyn i Andrij Łesiw, założyciele Studia Graficznego Agrafka. Wybór wierszy został przeanalizowany pod kątem wieloaspektowych związków ze sztuką. Analizując wzajemne inspiracje między poezją Szymborskiej a światem sztuki, stawiamy pytanie o uniwersalność tego przekazu. Szczególną uwagę zwracamy na oprawę graficzną wierszy wykonaną przez Studio Agrafka, biorąc pod uwagę to, jak wpływa ona na odbiór wierszy, dodając treści, grając na emocjach, czy przeciwnie – próbując oczyścić przestrzeń ze zbędnych kontekstów.
Literatura
Stanisław Balbus, 1996: Świat ze wszystkich stron świata. O Wisławie Szymborskiej. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Stanisław Barańczak, 1988: Niezliczone odmiany koloru szarego. Barańczak S. Przed i po. Szkice o poezji krajowej przełomu lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych. Londyn: Aneks.
Jerzy Bartmiński, 1993: Definicja kognitywna jako narzędzie opisu konotacji. Profilowanie pojęć. Wybór prac. Red. Jerzy Bartmiński. Lublin: Wydawnictwo UMCS. 75–6.
Anna Bednarczyk, 2020: Interdyscyplinarność i przekład – kilka możliwych odpowiedzi. Między Oryginałem a Przekładem 26/4. 11–30.
Justyna Borda, 1992: Liryka Tadeusza Różewicza w rosyjskim przekładzie W. Buricza. Przekład artystyczny. Tom 3. Tłumaczenia literatury polskiej na języki obce. 62–8.
Joanna Grądziel, 2016: Świat sztuki w poezji Wisławy Szymborskiej. Pamiętnik Literacki LXXXVII, 2. 85–102.
Joanna Grądziel-Wójcik, 2016: Gry (dy)wersyfikacyjne, czyli o praktykowaniu poetyki w dydaktyce uniwersyteckiej. Polonistyka. Innowacje 4. 97–107.
Joanna Grądziel-Wójcik, 2017: „Zachwiany rytm” wierszy Wisławy Szymborskiej. Przymiarki do istnienia. Wątki i tematy poezji kobiet XIX i XX wieku. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Олена Галета, 2005: Антологія як спосіб репрезентації української літератури кінця XIX – початку XXI століття. Автореферат дисертації на здобуття наукового ступеня доктора філологічних наук. Online.
[Olena Haleta, 2005: Antologija jak sposib reprezentaciji ukrajinsʼkoji literatury kincja XIX – počatku XXI stolittja. Avtoreferat disertaciji na zdobuttja naukovoho stupenja doktora filologičnyh nauk. Online.
Olena Haleta, 2018: A writer or a creator of the textual world: anthology as a mirror of the post-WWII Ukrainian literature. Porównania. Czasopismo poświęcone zagadnieniom komparatystyki literackiej 23/2. 47–62.
Roman Jakobson, 2009: O językoznawczych aspektach przekładu. Współczesne teorie przekładu. Antologia. Red. Piotr Bukowski, Magda Heydel. Kraków: Znak. 43–9.
Jerzy Jarniewicz, 2012: Gościnność słowa. Szkice o przekładzie literackim. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy, Znak.
Jerzy Jarniewicz, 2018: Tłumacz między innymi. Szkice o przekładach, językach i literaturze. Wrocław: Ossolineum.
Bolesław Jaskuła, 2014: Percepcja wizualna jako obszar badań neurokognitywnych. Metodologiczne i teoretyczne problemy kognitywistyki. Red. Jan Woleński, Andrzej Dąbrowski. Kraków: Copernicus Center Press. 113–41.
Marta Kaźmierczak, 2017: Od przekładu intersemiotycznego do intersemiotycznych aspektów tłumaczenia. Przekładaniec 34. 7–35.
Olga Kubińska, Wojciech Kubiński (red.), 2007: Przekładając nieprzekładalne. O wierności. Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego.
Claude Lévi-Strauss, 1966: The Savage Mind. London: Weidenfeld and Nicolson.
Wojciech Ligęza, 2016: Wstęp. Szymborska, W., Wybór poezji. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Katarzyna Lukas, 2013: Przekład intersemiotyczny. Bolecki, W. (red.).: Sensualność w kulturze polskiej, Przedstawienia zmysłów człowieka w języku, piśmiennictwie i sztuce od średniowiecza do współczesności. Internetowa encyklopedia tematyczna. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN. Online.
Ewa Makarczyk-Schuster, Karlheinz Schuster, 2012: Tłumacz i tłumaczenie. Kilka nienaukowych uwag o osobie i sposobie pracy tłumacza literackiego. Tematy i konteksty 2/7. 399–410.
Elżbieta Muskat-Tabakowska, 2019: Tłumacz (literatury) i gramatyka – śmieszy, tumani, czy przestrasza?. Białystok: Seria Naukowo‑Literacka „Prelekcje Mistrzów” Wydziału Filologicznego Uniwersytetu w Białymstoku.
Barbara Musialik, 1993: Seweryna Pollaka immanentna i sformułowana poetyka przekładu. Przekład artystyczny. Tom 5. Strategie translatorskie. 63–72.
Na wieży Babel: wiersze Wisławy Szymborskiej w tłumaczeniu zwycięzców konkursu - rosyjskich, ukraińskich i białoruskich tłumaczy polskiej poezji = Na Vavilonskoj bašne: stihi Vislavy Šimborskoj v perevodah pobeditelej konkursa - russkih, ukrainskih i belorusskih perevodčikov polʼskoj poèzii. Wrocław, 1991, 2016.
Agnieszka Palion-Musioł, 2020: Obraz–tekst: Relacje intersemiotyczne w audiodeskrypcji. Między Oryginałem a Przekładem 26/4. 73–94.
Marek Piechota, 2011: Ślady tradycji trzynastozgłoskowca w tomiku „Chwila” Wisławy Szymborskiej. Liber amicorum professoris Ioannis Malicki. Red. D. Rott, P. Wilczek, B. Stuchlik-Surowiak. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego. 222–31.
Jan Potkański, 2000: Wiersz Szymborskiej. Red. E. Czaplejewicz. Warszawa: Uniwersytet Warszawski.
Krystian Saja, 2019: Scalanie i percepcja wizualna. Kognitywne warunki odbioru dzieł sztuki (malarstwo, rzeźba, literatura). Przestrzenie Teorii 13. 227–46.
Андрій Савенець, 2006: Поезія у перекладі: „Українська” Шимборська. Люблин, Житомир: Полісся.
[Andrij Savenecʼ, 2006: Poezija u perekladi: „Ukrajinsʼka” Šymborsʼka. Ljublin, Žitomir: Polissja.]
Андрій Савенець 2007: Сучасний польський верлібр і проблема перекладу: випадок Віслави Шимборської. Teka Komisji Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych. 25–35.
[Andrij Savenecʼ, 2007: Sučasnyj polʼsʼkyj verlibr i problema perekladu: vypadok Vislavi Šymborsʼkoji. Teka Komisji Polsko-Ukraińskich Związków Kulturowych. 25–35.]
Tadeusz Sławek, 1993: ORT/WORT. Nomadyzm jako strategia translacji (Jak tłumaczyć to, co nieprzetłumaczalne). Przekład artystyczny. Tom 5. Strategie translatorskie. 7-18.
Kamil Szafraniec, 2014: Kultura polska w przekładzie. Problemy ekwiwalencji. Acta Universitatis Lodziensis. Kształcenie Polonistyczne Cudzoziemców 21. 393–401.
Wisława Szymborska 2011: Może to wszystko. Wybór i tłum. Andrij Saweneć; graf. Romana Romanyszyn, Andrij Łesiw. Oleśnica: Wydawnictwo Bosz.
Bożena Tokarz, 1993: Wielojęzyczność poezji Czesława Miłosza (na przykładzie tłumaczeń: słoweńskiego i francuskiego). Przekład artystyczny. Tom 5. Strategie translatorskie. 51–62.
Teresa Tomaszkiewicz, 2010: Przekład audiowizualny, werbo-wizualny czy intersemiotyczny: różne wymiary tej samej rzeczywistości. Lingwistyka Stosowana 3. 33–44.
Dorota Urbańska, 1995: Wiersz wolny. Próba charakterystyki systemowej. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN.
Janina Wiercińska, 1986: Sztuka i książka. Warszawa: PWN.
Seweryna Wysłouch, 1994: Literatura a sztuki wizualne. Warszawa: PWN.
Prenosi
Objavljeno
Kako citirati
Številka
Rubrike
Licenca
Avtorske pravice (c) 2023 Svitlana Romaniuk, Katarzyna Jakubowska-Krawczyk
To delo je licencirano pod Creative Commons Priznanje avtorstva 4.0 mednarodno licenco.
Slavistična revija (http://www.srl.si) is distributed under
Creative Commons, attribution 4.0 international.
Slavistična revija publishes fully open access journals, which means that all articles are available on the internet to all users immediately upon publication. Non-commercial use and distribution in any medium is permitted, provided the author and the journal are properly credited.
