Proto-Slavic Collectives in *-ьje from a Historical and Comparative Perspective
DOI:
https://doi.org/10.57589/srl.v70i2.4029Ključne besede:
arhaizem, zbirna imena, etimologija, germansko-baltsko-slovanski odnosi, praindoevropščina, slovanski jezikiPovzetek
Namen članka je zgodovinsko-primerjalna analiza praslovanskih imen na *-ьje z dokumentiranjem indoevropskega izvora teh tvorjenk, ki imajo izrecne ustreznike ne le v germanščini, temveč tudi v indoarijščini in toharščini, npr. psl. *berzьje n. coll. 'brezov gaj, brezov gozd' (= stnord. birki n. 'brezov gozd' < pgerm. *berkijan n. coll.), psl. *bratrьje n. coll. 'bratje, bratstvo' (= ved. bhrātryám n. coll. 'bratstvo', toh. A pratri 'bratje'), psl. *govьje n. coll. 'rogata živina' (= ved. gávyam, gavyám n. coll. 'čreda krav'); psl. *vьrmьje n. coll. 'črvad' (= stnord. yrmi n. coll. 'id.' < pgerm. *wurmijan n. coll. 'množica črvov'). Avtorja polemizirata z interpretacijo Ranka Matasovića (2005), ki predpostavlja sekundarno genezo zbirne pripone *-ьje, domnevno nastale pod vplivom indoevropskih zbirnih imen na *-i- (od koder je psl. *-ь).
Literatura
Anton Bajec, 1950: Besedotvorje slovenskoga jezika. Vol. I. Ljubljana: SAZU.
Andrzej Bańkowski, 1972: Rzeczowniki zbiorowe od nazw drzew w toponimii polskiej. Język Polski 52. 281–286.
Andrzej Bańkowski, 2000: Słownik etymologiczny języka polskiego. Vol. II. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Samuil Borisovič Bernstein, 1985: Zarys gramatyki porównawczej języków słowiańskich. Alternacje. Tematy imienne. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Henryk Borek, 1988: Górnośląskie nazwy miejscowe typu Bucze, Turze, Zawodzie. Wokół języka. Rozprawy i studia poświęcone pamięci profesora Mieczysława Szymczaka. Ed. Mieczysław Basaj. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk, Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. 87–96.
Wiesław Boryś, 2007: Etymologie słowiańskie i polskie. Wybór studiów z okazji 45-lecia pracy naukowej. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy.
Karl Brugmann, Berthold Delbrück, 1906: Grundriss der vergleichenden Grammatik der indogermanischen Sprachen. Vol. I. Teil. 1. Strassburg: Karl J. Trübner.
Thomas Burrow, 1973: The Sanskrit Language. London: Faber & Faber.
Rick Derksen, 2008: Etymological Dictionary of the Slavic Inherited Lexicon. Leiden, Boston: Brill.
James Diggle (ed.), 2021: The Cambridge Greek Lexicon. Vol. II. Cambridge: Cambridge University Press.
Hjalmar S. Falk, Alf Torp, 1910–1911: Norwegisch-dänisches etymologisches Wörterbuch. Vol. I–II. Heidelberg: Carl Winter Universitätsbuchhandlung.
Vilim Frančić, 1961: Budowa słowotwórcza serbochorwackich kolektywów. Kraków: Uniwersytet Jagielloński.
Matthias Fritz, Michael Meier-Brügger, 2021: Indogermanische Sprachwissenschaft. Berlin, Boston: Walter de Gruyter.
Grażyna Habrajska, 1995: Collectiva w języku polskim. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Grażyna Habrajska, Krzysztof Tomasz Witczak, 1994: Słowiańskie kolektywa drzewne na -ьje i ich indoeuropejska geneza. Rocznik Slawistyczny 49/1. 31–39.
Grażyna Habrajska, Mikołaj Rychło, Krzysztof Tomasz Witczak, 2020: Collective Nouns Denoting Trees in the Scandinavian Languages. Scandinavian Philology 18/2. 261–83.
Alexander Jóhannesson, 1956: Isländisches etymologisches Wörterbuch. Bern: Francke Verlag.
Blaž Jurišić, 1992: Nacrt hrvatske slovnice II. Tvorba imenica u povijesnom razvoju. Zagreb: Matica hrvatska.
Elwira Kaczyńska, 2019: Laconian βοῦα ‘Band of Boys’ as a Collective Noun. Graeco-Latina Brunensia 14/1. 93–103.
Alwin Kloekhorst, 2008: Etymological Dictionary of the Hittite Inherited Lexicon. Leiden, Boston: Brill.
Hans Krahe, Wolfgang Meid, 1967: Germanische Sprachwissenschaft. Vol. III: Wortbildungslehre. Berlin: Walter de Gruyter.
Bogusław Kreja, 1988: Zagadnienie polskich kolektywnych nazw miejscowych typu Brzezie, Pustkowie. Gdańskie Studia Językoznawcze 4. 41–82.
Guus Kroonen, 2013: Etymological Dictionary of Proto-Germanic. Leiden, Boston: Brill.
Roman, Laskowski, 1996: Derywacja rzeczowników w dialektach laskich. Vol. I: Abstracta, collectiva, deminutiva, augmentativa. Wrocław, Warszawa, Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Danuta Lech-Kirstein, 2015: Nazwy drzew w śląskiej toponimii. Onomastica 59. 223–39.
Henry George Liddell, Robert Scott, 1996: A Greek-English Lexicon. Oxford: The Clarendon Press.
Ranko Matasović, 2005: Collectives in -ьje in Slavic. Suvremena Lingvistika 59–60/1–2. 35–38.
Ranko Matasović, 2014: Slavic Nominal Word-Formation. Proto-Indo-European Origins and Historical Development. Heidelberg: Universitätsverlag Winter.
Antoine Meillet, André Vaillant. 1934: Le slave commun. Paris: Librairie Ancienne Honoré Champion.
Ewa Mianowicz, 1975. Formant -ьje w serbochorwackich toponimicznych kolektywach od nazw drzew. Zeszyty Naukowe Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Gdańskiego. Filologia Rosyjska 5. 55–66.
Franco Montanari, 2018: The Brill Dictionary of Ancient Greek. Leiden, Boston: Brill.
Julius Pokorny, 1959: Indogermanisches etymologisches Wörterbuch. Bern, München: Francke Verlag.
Stanisław Rospond, 1971: Gramatyka historyczna języka polskiego. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Izabela Różycka, 1989: Nazwy buk (Fagus silvatica), cis (Taxus baccata), jawor (Acer pseudoplatanus), modrzew (Larix polonica) i pochodne w toponimii polskiej. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica 20. 53–99.
Barbara Rykiel-Kempf, 1985: Budowa słowotwórcza nazw zbiorowych w języku polskim XVII wieku. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk, Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Franciszek Sławski (ed.), 1974, 1979, 2001: Słownik prasłowiański. Tom I. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk 1974; Tom III. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk 1979; Tom VIII. Wrocław, Warszawa, Kraków 2001: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wydawnictwo PAN.
Franciszek Sławski, 2011: Słowotwórstwo, słownictwo i etymologia słowiańska. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.
Wojciech Smoczyński, 2018: Lithuanian Etymological Dictionary. Vol. I–V. Berlin: Peter Lang Verlag.
Ralph Lilley Turner, 1966: A Comparative Dictionary of the Indo-Aryan Languages. London: Oxford University Press.
André Vaillant, 1964: Manuel du vieux slave. Vol. I: Grammaire. Paris: Institut d’Études Slaves.
Jan de Vries, 1977: Altnordisches etymologisches Wörterbuch. Leiden: Brill.
Krzysztof Tomasz Witczak, 2016: Nierozpoznane collectivum w językach tocharskich: toch. A pratri ‘bracia’. Roczniki Humanistyczne 64/9. 119–33.
Веслав Борысь, 1979: Аб некаторых беларускiх лексічных архаізмах. Беларуская лiнгвiстыка 15. 47–53.
[Wiesław Boryś, 1979: Ab nekatoryh belaruskih leksičnyh arhaizmah. Belaruskaja linhvistika 15. 47–53.]
Анатолий Павлович Непокупный (ed.), 1998: Общая лексика германских и балто-славянских языков. Киев: Наукова думка.
[Anatolij Pavlovič Nepokupnyj (ed.), 1998: Obščaja leksika germanskih i balto-slavjanskih jazykov. Kiev: Naukova dumka.]
Олег Николаевич Трубачев (ed.), 1974, 1977, 1990: Этимологический словарь славянских языков. Праславянский лексический фонд. Том I. Москва 1974; Том IV. Москва 1977; Том XVI. Москва 1990: Наука.
[Oleg Nikolaevič Trubačev (ed.), 1974, 1977, 1990: Ètimologičeskij slovar’ slavjanskih jazykov. Praslavjanskij leksičeskij fond. Tom I. Moskva 1974; Tom IV. Moskva 1977; Tom XVI. Moskva 1990: Nauka.]
Олег Николаевич Трубачев, Анатолий Федорович Журавлев (eds.), 2005: Этимологический словарь славянских языков. Праславянский лексический фонд. Том XXXII. Москва: Наука.
[Oleg Nikolaevič Trubačev, Anatolij Fedorovič Žuravlev (eds.), 2005: Ètimologičeskij slovar’ slavjanskih jazykov. Praslavjanskij leksičeskij fond. Tom XXXII. Moskva: Nauka.]
Макс Фасмер, 1986: Этимологический словарь русского языка. T. II. Москва: Прогрес.
[Maks Vasmer, 1986: Ètimologičeskij slovar’ russkogo jazyka. T. II. Moskva: Progres.]
Prenosi
Objavljeno
Kako citirati
Številka
Rubrike
Licenca
Avtorske pravice (c) 2022 Krzysztof Tomasz Witczak, Grażyna Habrajska, Mikołaj Rychło
To delo je licencirano pod Creative Commons Priznanje avtorstva 4.0 mednarodno licenco.
Slavistična revija (http://www.srl.si) is distributed under
Creative Commons, attribution 4.0 international.
Slavistična revija publishes fully open access journals, which means that all articles are available on the internet to all users immediately upon publication. Non-commercial use and distribution in any medium is permitted, provided the author and the journal are properly credited.
