Proto-Slavic Collectives in *-ьje from a Historical and Comparative Perspective

Authors

DOI:

https://doi.org/10.57589/srl.v70i2.4029

Keywords:

archaism, collectives, etymology, Germanic-Balto-Slavic relations, Proto-Indo-European, Slavic languages

Abstract

The aim of this article is to conduct a diachronic analysis of Proto-Slavic collective nouns ending in *-ьje with a view to gathering comparative evidence for postulating its Indo-European origin. The formation at issue exhibits exact counterparts not only in Germanic, but also in Indo-Aryan and Tocharian—e.g., PSl. *berzьje n. coll. ‘birch woods, birch forest’ (= ON. birki n. ‘birch forest’ < PG *berkijan n. coll.), PSl. *bratrьje n. coll. ‘brothers, brotherhood’ (= Ved. bhrātryám n. coll. ‘brotherhood’, Toch. A pratri ‘brothers’), PSl. *govьje n. coll. ‘horned cattle’ (= Ved. gávyam, gavyám n. coll. ‘herd of cows’); PSl. *vьrmьje n. coll. ‘worms’ (= ON. yrmi n. coll. ‘id.’ < PG *wurmijan n. coll. ‘swarm of worms’). The authors polemicize against Ranko Matasović (2005), who assumes a secondary origin of the collective *-ьje, and argues that the suffix stems from the Indo-European collective nouns in *-i- (whence PSl. *).

References

Anton Bajec, 1950: Besedotvorje slovenskoga jezika. Vol. I. Ljubljana: SAZU.

Andrzej Bańkowski, 1972: Rzeczowniki zbiorowe od nazw drzew w toponimii polskiej. Język Polski 52. 281–286.

Andrzej Bańkowski, 2000: Słownik etymologiczny języka polskiego. Vol. II. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Samuil Borisovič Bernstein, 1985: Zarys gramatyki porównawczej języków słowiańskich. Alternacje. Tematy imienne. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Henryk Borek, 1988: Górnośląskie nazwy miejscowe typu Bucze, Turze, Zawodzie. Wokół języka. Rozprawy i studia poświęcone pamięci profesora Mieczysława Szymczaka. Ed. Mieczysław Basaj. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk, Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. 87–96.

Wiesław Boryś, 2007: Etymologie słowiańskie i polskie. Wybór studiów z okazji 45-lecia pracy naukowej. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy.

Karl Brugmann, Berthold Delbrück, 1906: Grundriss der vergleichenden Grammatik der indogermanischen Sprachen. Vol. I. Teil. 1. Strassburg: Karl J. Trübner.

Thomas Burrow, 1973: The Sanskrit Language. London: Faber & Faber.

Rick Derksen, 2008: Etymological Dictionary of the Slavic Inherited Lexicon. Leiden, Boston: Brill.

James Diggle (ed.), 2021: The Cambridge Greek Lexicon. Vol. II. Cambridge: Cambridge University Press.

Hjalmar S. Falk, Alf Torp, 1910–1911: Norwegisch-dänisches etymologisches Wörterbuch. Vol. I–II. Heidelberg: Carl Winter Universitätsbuchhandlung.

Vilim Frančić, 1961: Budowa słowotwórcza serbochorwackich kolektywów. Kraków: Uniwersytet Jagielloński.

Matthias Fritz, Michael Meier-Brügger, 2021: Indogermanische Sprachwissenschaft. Berlin, Boston: Walter de Gruyter.

Grażyna Habrajska, 1995: Collectiva w języku polskim. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Grażyna Habrajska, Krzysztof Tomasz Witczak, 1994: Słowiańskie kolektywa drzewne na -ьje i ich indoeuropejska geneza. Rocznik Slawistyczny 49/1. 31–39.

Grażyna Habrajska, Mikołaj Rychło, Krzysztof Tomasz Witczak, 2020: Collective Nouns Denoting Trees in the Scandinavian Languages. Scandinavian Philology 18/2. 261–83.

Alexander Jóhannesson, 1956: Isländisches etymologisches Wörterbuch. Bern: Francke Verlag.

Blaž Jurišić, 1992: Nacrt hrvatske slovnice II. Tvorba imenica u povijesnom razvoju. Zagreb: Matica hrvatska.

Elwira Kaczyńska, 2019: Laconian βοῦα ‘Band of Boys’ as a Collective Noun. Graeco-Latina Brunensia 14/1. 93–103.

Alwin Kloekhorst, 2008: Etymological Dictionary of the Hittite Inherited Lexicon. Leiden, Boston: Brill.

Hans Krahe, Wolfgang Meid, 1967: Germanische Sprachwissenschaft. Vol. III: Wortbildungslehre. Berlin: Walter de Gruyter.

Bogusław Kreja, 1988: Zagadnienie polskich kolektywnych nazw miejscowych typu Brzezie, Pustkowie. Gdańskie Studia Językoznawcze 4. 41–82.

Guus Kroonen, 2013: Etymological Dictionary of Proto-Germanic. Leiden, Boston: Brill.

Roman, Laskowski, 1996: Derywacja rzeczowników w dialektach laskich. Vol. I: Abstracta, collectiva, deminutiva, augmentativa. Wrocław, Warszawa, Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Danuta Lech-Kirstein, 2015: Nazwy drzew w śląskiej toponimii. Onomastica 59. 223–39.

Henry George Liddell, Robert Scott, 1996: A Greek-English Lexicon. Oxford: The Clarendon Press.

Ranko Matasović, 2005: Collectives in -ьje in Slavic. Suvremena Lingvistika 59–60/1–2. 35–38.

Ranko Matasović, 2014: Slavic Nominal Word-Formation. Proto-Indo-European Origins and Historical Development. Heidelberg: Universitätsverlag Winter.

Antoine Meillet, André Vaillant. 1934: Le slave commun. Paris: Librairie Ancienne Honoré Champion.

Ewa Mianowicz, 1975. Formant -ьje w serbochorwackich toponimicznych kolektywach od nazw drzew. Zeszyty Naukowe Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Gdańskiego. Filologia Rosyjska 5. 55–66.

Franco Montanari, 2018: The Brill Dictionary of Ancient Greek. Leiden, Boston: Brill.

Julius Pokorny, 1959: Indogermanisches etymologisches Wörterbuch. Bern, München: Francke Verlag.

Stanisław Rospond, 1971: Gramatyka historyczna języka polskiego. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.

Izabela Różycka, 1989: Nazwy buk (Fagus silvatica), cis (Taxus baccata), jawor (Acer pseudoplatanus), modrzew (Larix polonica) i pochodne w toponimii polskiej. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica 20. 53–99.

Barbara Rykiel-Kempf, 1985: Budowa słowotwórcza nazw zbiorowych w języku polskim XVII wieku. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk, Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Franciszek Sławski (ed.), 1974, 1979, 2001: Słownik prasłowiański. Tom I. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk 1974; Tom III. Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk 1979; Tom VIII. Wrocław, Warszawa, Kraków 2001: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich, Wydawnictwo PAN.

Franciszek Sławski, 2011: Słowotwórstwo, słownictwo i etymologia słowiańska. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.

Wojciech Smoczyński, 2018: Lithuanian Etymological Dictionary. Vol. I–V. Berlin: Peter Lang Verlag.

Ralph Lilley Turner, 1966: A Comparative Dictionary of the Indo-Aryan Languages. London: Oxford University Press.

André Vaillant, 1964: Manuel du vieux slave. Vol. I: Grammaire. Paris: Institut d’Études Slaves.

Jan de Vries, 1977: Altnordisches etymologisches Wörterbuch. Leiden: Brill.

Krzysztof Tomasz Witczak, 2016: Nierozpoznane collectivum w językach tocharskich: toch. A pratri ‘bracia’. Roczniki Humanistyczne 64/9. 119–33.

Веслав Борысь, 1979: Аб некаторых беларускiх лексічных архаізмах. Беларуская лiнгвiстыка 15. 47–53.

[Wiesław Boryś, 1979: Ab nekatoryh belaruskih leksičnyh arhaizmah. Belaruskaja linhvistika 15. 47–53.]

Анатолий Павлович Непокупный (ed.), 1998: Общая лексика германских и балто-славянских языков. Киев: Наукова думка.

[Anatolij Pavlovič Nepokupnyj (ed.), 1998: Obščaja leksika germanskih i balto-slavjanskih jazykov. Kiev: Naukova dumka.]

Олег Николаевич Трубачев (ed.), 1974, 1977, 1990: Этимологический словарь славянских языков. Праславянский лексический фонд. Том I. Москва 1974; Том IV. Москва 1977; Том XVI. Москва 1990: Наука.

[Oleg Nikolaevič Trubačev (ed.), 1974, 1977, 1990: Ètimologičeskij slovar’ slavjanskih jazykov. Praslavjanskij leksičeskij fond. Tom I. Moskva 1974; Tom IV. Moskva 1977; Tom XVI. Moskva 1990: Nauka.]

Олег Николаевич Трубачев, Анатолий Федорович Журавлев (eds.), 2005: Этимологический словарь славянских языков. Праславянский лексический фонд. Том XXXII. Москва: Наука.

[Oleg Nikolaevič Trubačev, Anatolij Fedorovič Žuravlev (eds.), 2005: Ètimologičeskij slovar’ slavjanskih jazykov. Praslavjanskij leksičeskij fond. Tom XXXII. Moskva: Nauka.]

Макс Фасмер, 1986: Этимологический словарь русского языка. T. II. Москва: Прогрес.

[Maks Vasmer, 1986: Ètimologičeskij slovar’ russkogo jazyka. T. II. Moskva: Progres.]

Downloads

Published

2022-07-16

How to Cite

Witczak, K. T., Habrajska, G. and Rychło, M. (2022) “Proto-Slavic Collectives in *-ьje from a Historical and Comparative Perspective”, Slavistična revija, 70(2), pp. 157–173. doi: 10.57589/srl.v70i2.4029.

Issue

Section

ARTICLES